โรคข้อเข่าเสื่อม เป็นภาวะความเสื่อมของกระดูกอ่อนผิวข้อ ซึ่งลึกถึงชั้นโครงสร้างในข้อเข่า เมื่อผิวข้อของกระดูกอ่อนสึกหรอ จะส่งผลให้ข้อฝืด เมื่อขยับจะรู้สึกถึงการเสียดสีของกระดูก หากปล่อยไว้นานจนเริ่มเสื่อมรุนแรง ผู้ป่วยจะเกิดอาการปวด เดินลำบาก ขึ้น-ลงบันไดไม่ได้ เหยียดหรืองอเข่าได้ไม่สุด ก่อนขาลีบ และเข่าโก่งจนผิดรูป
ผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า
การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า เป็นการรักษาที่ช่วยบรรเทาอาการปวดจากข้อเข่าเสื่อมได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแพทย์จะตัดกระดูกส่วนที่เสื่อมออก แล้วใส่ข้อเทียมทดแทนข้อเดิม เพื่อให้สามารถเคลื่อนไหวได้เป็นธรรมชาติ
ดูแลตัวเองอย่างไร เมื่อต้องพักรักษาตัว
แม้จะได้รับการดูแลและการทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูหลังการผ่าตัด แต่ก็เกิดภาวะไม่คาดฝันขึ้น เช่น ข้อเทียมหลวม ดังนั้นการทำตามคำแนะนำของแพทย์ร่วมกับใช้อุปกรณ์สำหรับเซฟข้อเข่าเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อให้ทุกการใช้ชีวิตหลังการผ่าตัดนั้นราบรื่นยิ่งขึ้น
1. ประคบเย็น
เบื้องต้นควรพักฟื้นและทานยาลดการอักเสบตามที่แพทย์จัดให้ หากปวดบวมแดง เราควรประคบเย็นที่ข้อเข่าในทุก 2 ชั่วโมงเพื่อลดการอักเสบ
2. ฝึกกายภาพข้อเข่า
เราสามารถฝึกข้อเข่าเบื้องต้นใน 4 ท่า ทั้งขณะที่นั่ง นอนราบและเดิน ดังต่อไปนี้
- นอนหงายโดยใช้หมอนรองใต้เข่า ยกขาสูงค้างไว้ 6 วินาที และใช้หมอนรองเข่าให้ถึงช่วงข้อพับ โดยเริ่มต้นทำ 10 ครั้ง หรือตามแต่จำนวนครั้งที่ทำได้
- นอนชันเข่า โดยค่อย ๆ งอขาข้างที่เจ็บขึ้นตรงเท่าที่ทำได้
- นั่งเหยียดเข่าตรงกับเก้าอี้ กรณีที่ไม่ปวดหลัง เราสามารถนั่งพิงเก้าอี้และค่อย ๆ เหยียดเข่าตรงค้างไว้ 6 วินาที โดยทำ 10 ครั้งหรือเท่าที่ไหว ก่อนเพิ่มจำนวน
- ใช้วอร์กเกอร์ขณะเดิน เริ่มต้นด้วยนั่งห้องขาข้างเตียง โดยมีผู้ดูแลจัดท่าและนำวอร์กเกอร์ช่วยพยุงตัว เมื่อตั้งท่าได้มั่นคงแล้วจึงค่อยเริ่มเดิน
3. ใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงขณะทำกิจกรรม
หลังจากได้รับการทำกายภาพบำบัด เราควรใช้นั่งรถเข็น อุปกรณ์เสริมช่วงพยุงข้อเข่า หรือเครื่องมือช่วยเดินอื่น เช่น ไม้เท้า วอร์กเกอร์ อีกทั้งควรควรระมัดระวังเรื่องการรับประทานอาหารและการติดเชื้อในกระแสเลือดตลอดช่วง 1 ปีหลังผ่าตัด
คำแนะนำจากแพทย์
- ลดการเดินหรือใช้ข้อเข่ามากเกินไป เช่น ก้าวขึ้น-ลงบันได นั่งยอง นั่งขัดสมาธิ นั่งพับเพียบ
- ไม่ควรให้แผลโดนน้ำ
- หลีกเลี่ยงการหายาแก้ปวดมาทานเอง
- ประคองข้อเข่าด้วยท่ากายบริหารเพื่อชะลอการเสื่อมสภาพ
- ผ่อนคลายความเครียดซึ่งเป็นสาเหตุของข้อเข่าอักเสบ