ผู้ป่วยติดเตียง, โรคและการดูแล
3 เดือนแรกสำคัญ! การดูแลผู้ป่วย Stroke (โรคหลอดเลือดสมอง) ตั้งแต่ระยะแรก-ระยะทรงตัว
ก.ค.
โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke เป็นโรคร้ายที่เหมือนพรากชีวิตผู้ป่วยไปส่วนหนึ่ง สุญเสียทั้งการเคลื่อนไหวร่างกาย การทำกิจวัตรประจำวัน แม้การกินข้าวกินอาหารก็ยังไม่เหมือนเดิม ไหนจะต้องมาคอยระวังโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่คอยจ้องจะทำร้ายผู้ป่วยตลอด “ผู้ดูแล” จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญในการฟื้นคืนชีวิตใหม่ให้กับผู้ป่วย ให้กลับมาแข็งแรงและสามารถใช้ชีวิตได้อีกครั้ง มาดูวิธี การดูแลผู้ป่วย Stroke ในบทความนี้กันค่ะ
สารบัญ
- ผู้ป่วย Stroke มักมีปัญหาเรื่องใด?
- การดูแลผู้ป่วย Stroke ในระยะต่าง ๆ
- การดูแลผู้ป่วย Stroke กับปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ที่พบ
ผู้ป่วย Stroke มักมีปัญหาเรื่องใด?
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ไม่ว่าจะเส้นเลือดในสมองตีบ เส้นเลือดในสมองแตก หรือเส้นเลือดในสมองตัน ผู้ป่วยทุกคนมักจะมีอาการอัมพฤกษ์หรืออัมพาตโดยส่วนใหญ่ นอกจากปัญหาเรื่องการเคลื่อนไหวร่างกายแล้ว ยังมีปัญหาในส่วนอื่น ๆ ทั้งการพูดการสื่อสาร ระบบการทำงานบางส่วนของร่างกาย และจิตใจของผู้ป่วย มาลองเช็กกันว่ามีอาการใดบ้างที่ผู้ป่วยที่คุณดูแลกำลังเผชิญอยู่ค่ะ
อาการของโรคหลอดเลือดสมอง
- ร่างกายอ่อนแรง เคลื่อนไหวร่างกายได้น้อย หรือไม่ได้เลย (อัมพฤกษ์-อัมพาต)
- อวัยวะในส่วนที่เป็นอัมพาต จะไม่มีความรู้สึกแม้จะโดนของร้อนหรือของมีคม
- กล้ามเนื้อรอบหัวไหล่อ่อนแรง ทำให้ข้อไหล่หลวมหลุด
- กล้ามเนื้อเกร็ง-กระตุก
- แขน ขา และมือ เกิดอาการปวดบวม
- ผู้ป่วยมักปากเบี้ยว มีน้ำลายไหล พูดไม่ชัด
- มีภาวะกลืนลำบาก สำลักง่าย เสี่ยงเป็นโรคปอดอักเสบ
- มีภาวะสมองเสื่อม จำใครไม่ได้ หลงลืม
- การพูดการสื่อสารผิดปกติไป
- ปัญหาเรื่องการประกอบกิจวัตรประจำวัน
- กลั้นปัสสาวะ-อุจจาระไม่ได้ (เสี่ยงต่อการเกิดแผลผัสสาวะกัด อ่านคลิก!)
ที่นอนโฟม JUPITER
Original price was: 29,900฿.15,400฿Current price is: 15,400฿.
รับประกันสินค้า 2 ปี
ที่นอนโฟม Community
Original price was: 24,000฿.12,000฿Current price is: 12,000฿.
รับประกันสินค้า 1 ปี
DYNA-TEK PROFILE
Original price was: 8,900฿.3,950฿Current price is: 3,950฿.
รับน้ำหนักได้ 114kg | ผ้าคลุมเบาะกันน้ำ
เบาะรองนั่งกันแผลกดทับ DYNA-TEK SUPERIOR
Original price was: 9,900฿.4,990฿Current price is: 4,990฿.
เบาะรองนั่งกันแผลกดทับ | หนา 10 cm | รับน้ำหนักได้ 127kg | ผ้าคลุมเบาะกันน้ำ
เก้าอี้ผู้ป่วยปรับไฟฟ้า G-2
Original price was: 449,000฿.220,000฿Current price is: 220,000฿.
นั่งพักผ่อน | ปรับเอนหลังได้ | นำเข้าจากประเทศอังกฤษ
ผ้าปูที่นอน Allwell
Original price was: 2,490฿.1,090฿Current price is: 1,090฿.
ผ้าปูขนาด 3 ฟุต (ขนาดมาตรฐานเตียงผู้ป่วย) | เนื้อผ้า Microtex 350 เส้นด้าย | ผ้าไม่ยับ ไม่ต้องรีด
*สีอื่นๆ สามารถสอบถาม และสั่งซื้อผ่าน LINE ได้เลยนะคะ*
ผ้ารองกันเปื้อน ชนิดกันน้ำ
Original price was: 2,890฿.1,650฿Current price is: 1,650฿.
คุณสมบัติกันน้ำ ป้องกันของเหลวซึมผ่านที่นอน | ระบายความอับชื้นได้ดี | ป้องกันไรฝุ่น และแบคทีเรีย
การดูแลผู้ป่วย Stroke ในระยะต่าง ๆ
หลังจากผู้ป่วยเริ่มมีภาวะเส้นเลือดในสมองตีบ แตก หรือตัน (Stroke) หลังจากทำการรักษาโดยแพทย์แล้ว ร่างกายและความสามารถของผู้ป่วยจะค่อย ๆ ฟื้นตัวขึ้น โดยเราสามารถแบ่งระยะอาการของผู้ป่วยได้เป็น 3 ระยะใหญ่ ๆ โดยแต่ละระยะก็จะมีวิธีในการฟื้นฟูและรับมือแตกต่างกันไป ดังนี้ค่ะ
1. ระยะเฉียบพลัน : ช่วง 1-2 อาทิตย์หลังจากเกิดภาวะ Stroke ในช่วงนี้ผู้ป่วยจะยังไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักจะนอนเฉย ๆ อยู่บนเตียงโดยส่วนใหญ่
การดูแล : เนื่องจากชีวิตผู้ป่วยส่วนใหญ่จะอยู่บนเตียงและไม่ค่อยได้ขยับร่างกาย ระยะนี้จะมุ่งเน้นไปที่การป้องกันและลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น แผลกดทับ ข้อติด โรคปอดอักเสบ เป็นต้น ด้วยการหมั่นพลิกตัว และใช้อุปกรณ์ป้องกันแผลกดทับ
2. ระยะฟื้นตัว : ช่วง 3-6 เดือนหลังจากเกิดภาวะ Stroke ผู้ป่วยจะเริ่มขยับร่างกายได้ พัฒนาการพูดคุย การเคลื่อนไหว และการรับรู้ต่าง ๆ ในช่วงนี้ผู้ป่วยจะฟื้นรวดเร็วมาก จึงนับเป็นเวลาทอง (Golden Period) ในการที่จะเร่งฟื้นฟูความสามารถต่าง ๆ ของผู้ป่วย
การดูแล : เนื่องจากเป็นช่วงที่ฟื้นฟูได้ไว ช่วงนี้การดูแลจะเน้นไปที่การกระตุ้นให้เซลล์สมองกลับมาทำงาน และสามารถสั่งให้ร่างกายที่ผิดปกติกลับมาทำงานได้ใหม่ โดยเน้นการทำกายภาพบำบัด (การกายภาพบำบัดผู้ป่วยติดเตียง ด้วย 10 ท่าบริหารง่ายๆ Click) โดยผู้ดูแล ควบคู่ไปกับการรักษาฟื้นฟูโดยแพทย์ และการใช้ยาและวิตามินช่วย (ในความดูแลของแพทย์)
3. ระยะทรงตัว : ช่วง 6 เดือนขึ้นไป นับตั้งแต่เกิดภาวะ Stroke จะเป็นช่วงที่การฟื้นฟูและพัฒนาของผู้ป่วยเริ่มคงที่ การฟื้นฟูจะไม่ได้ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด การพัฒนาจะเป็นไปอย่างช้า สำหรับผู้ป่วยที่ไม่ได้รับการรักษาและฟื้นฟูตั้งแต่ 3-6 เดือนแรก มีโอกาสสูงที่อาการบกพร่องต่าง ๆ จะเป็นเช่นนั้นไปตลอดชีวิต
การดูแล : แม้ช่วงนี้จะพัฒนาได้น้อย แต่ผู้ดูแลจำเป็นต้องทำการบำบัดดูแลอย่างต่อเนื่องไม่ขาด เพื่อให้อาการบกพร่องต่าง ๆ แย่ลงไปกว่าเดิม หรือเป็นเพิ่มมากขึ้น
ดังนั้น การฟื้นฟูดูแลผู้ป่วย Stroke ช่วงเวลาสำคัญ คือช่วง 3-6 เดือน หลังมีภาวะหลอดเลือดสมอง ที่เรียกกันว่า เวลาทอง (Golden Period) เป็นโอกาสที่ไม่ควรมองข้าม
การดูแลผู้ป่วย Stroke กับปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ที่พบ
หลังจากที่ทราบการดูแลผู้ป่วย Stroke ในแต่ละระยะไปแล้วว่า ในบทบาทของผู้ดูแลต้องรับมือและปฏิบัติตัวอย่างไร ในหัวข้อนี้ เรามาดูกันว่า ปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ของผู้ป่วยที่ผู้ดูแลลจะต้องพบเจอ จะสามารถแก้ไขและป้องกันปัญหาเหล่านั้นได้อย่างไรบ้างค่ะ
- อาการอัมพฤกษ์-อัมพาต ในระยะแรกที่ผู้ป่วยขยับไม่ได้ ผู้ดูแลจะต้องทำการกายภาพ ขยับข้อต่อต่าง ๆ ให้มีการเคลื่อนไหวต่อเนื่อง เมื่อผู้ป่วยเริ่มขยับได้แล้วให้เขาลองขยับเคลื่อนไหวออกแรงด้วยตัวเอง เช่น การยกแขน-ยกขา ลุกขึ้นมานั่งเอง เมื่อผู้ป่วยเริ่มแข็แงรงขึ้นแล้ว ให้ทำการฝึกเดิน ฝึกยืน และฝึกการใช้กิจวัตรต่าง ๆ
- ภาวะเกร็งกล้ามเนื้อ ในเบื้องต้นผู้ดูแลลองทำการยืดกล้ามเนื้อที่เกร็ง ใช้อุปกรณ์ยืดกล้ามเนื้อช่วย และประคบเย็น แต่ถ้ายังไม่หายแพทย์อาจพิจารณาจ่ายยารักษาให้ผู้ป่วย
- ปัญหาด้านการรับรู้-การเรียนรู้ ฝึกให้ผู้ป่วยบอกชื่อคนในครอบครัว วันเดือนปี สถานที่หรือสิ่งของต่าง ๆ ฝึกวาดรูป ฝึกเลียนแบบการเคลื่อนไหวของผู้ดูแล ส่วนร่างกายที่ไม่รับรู้ความรู้สึก ให้ผู้ดูแลหมั่นนำผ้าหรือแปรงนุ่ม ๆ มาถูกระตุ้นผิวผู้ป่วย
- ภาวะกลืนลำบาก หากผู้ป่วยฟื้นตัวดี นั่งทรงตัว ให้ผู้ป่วยฝึกการกลืน อาจใช้วิธีก้มศีรษะลงขณะกลืน โดยให้ผู้ป่วยหันหน้าไปทางข้างที่เป็นอัมพาตเพื่อป้องกันการสำลัก
- กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ จำกัดปริมาณน้ำดื่มผู้ป่วย และแบ่งให้ดื่มเป็นเวลา กระตุ้นให้ผู้ป่วยเข้าห้องน้ำเป็นเวลาแม้ไม่ได้รู้สึกปวด ถ้าไม่หาย อาจต้องปรึกษาแพทย์
- กลั้นอุจจาระไม่ได้ ฝึกเข้าห้องน้ำเป็นเวลา และให้ผู้ป่วยได้รับกากใยอาหารและน้ำเพียงพอ
- ปัญหาเรื่องการประกอบกิจวัตรประจำวัน อธิบายและบอกขั้นตอนในการทำกิจวัตรนั้น ๆ ให้ผู้ป่วยเข้าใจ เช่น การอาบน้ำ แปรงฟัน สวมเสื้อผ้า ฝึกให้ผู้ป่วยทำแบบนั้นเป็นประจำต่อเนื่อง แต่อาจจะมีความยากในการทำกิจวัตร เนื่องจากผู้ป่วยมักมีอาการอัมพาตครึ่งซีก แนะนำให้ปรึกษานักกายภาพบำบัดหรือหาข้อมูลต่าง ๆ เพื่อเรียนรู้วิธีการทำกิจวัตรด้วยร่างกายเพียงซีกเดียว
สรุป
การดูแลผู้ป่วย Stroke ผู้ดูแลจำเป็นจะต้องรู้เทคนิคในการดูแลผู้ป่วยในแต่ละระยะ และการรับมือปัญหาต่าง ๆ อย่างถูกวิธี ถ้าผู้ดูแลสามารถฟื้นฟูได้อย่างถูกต้อง โอกาสที่ความสามารถต่าง ๆ ของผู้ป่วย Stroke นั้นจะกลับมาได้สูง ถึงแม้ผู้ป่วยจะอยู่ในระยะทรงตัวแล้ว ผู้ดูแลก็จำเป็นจะต้องทำการฟื้นฟูบำบัดอย่างต่อเนื่อง เพื่อไม่ให้อาการบกพร่องต่าง ๆ แย่ลงไปกว่าเดิม หรือเป็นเพิ่มมากขึ้นนะคะ