บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ความรู้เท่านั้น “ทางบริษัทไม่สามารถให้คำปรึกษาเป็นรายบุคคลได้” หากท่านมีความกังวล และต้องการคำปรึกษาเพิ่มเติม แนะนำให้พบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัย
หลายคนที่มีผู้สูงอายุที่บ้าน อาจเคยหรือกำลังประสบปัญหา คนแก่กลืนอาหารไม่ลง กลืนข้าวหรือน้ำแล้วรู้สึกเจ็บ พาลไปจนถึงเกิดการสำลักจนกินข้าวไม่ได้ เพราะทุกครั้งที่กินก็จะเกิดอาการทรมาน อาการเหล่านี้เราเรียกว่า ภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุ ซึ่งหากปล่อยไว้ปัญหาสุขภาพต่าง ๆ อาจลุกลามจนนำไปสู่การเสียชีวิตได้ ในฐานะผู้ดูแลเราสามารถแก้ปัญหาเหล่านี้ได้อย่างไร ไปดูกันค่ะ
สารบัญ
- ลองเช็กดู! ผู้สูงอายุที่บ้านเข้าข่ายมีภาวะกลืนลำบากหรือยัง
- คนแก่กลืนอาหารไม่ลง ภาวะกลืนลำบากนี้ เกิดจากอะไร?
- คนแก่กลืนอาหารไม่ลง อันตรายแค่ไหน?
- แก้ปัญหาคนแก่กลืนอาหารไม่ลง ได้อย่างไรบ้าง?
ลองเช็กดู! ผู้สูงอายุที่บ้านเข้าข่ายมีภาวะกลืนลำบากหรือยัง
ผู้ดูแลบางคนไม่มั่นใจว่า ผู้สูงอายุหรือคนแก่ที่บ้านกินข้าวได้น้อย กินแล้วเจ็บบริเวณคอ อาการเหล่านี้จะใช่อาการภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุไหม หรือเกิดจากโรคอื่น ๆ ถ้าอย่างนั้น ผู้ดูแลลองมาเช็กกันดูว่า คนแก่กลืนอาหารไม่ลง จะใช่ภาวะกลืนลำบากหรือเปล่า?!
อาการกลืนลำบากในผู้สูงอายุ
- ไม่สามารถกลืนอาหารหรือน้ำได้ หรือถ้ากลืนได้ก็ลำบาก มีอาการติดคอ
- ผู้สูงอายุสำลัก ไอ และรู้สึกเหนื่อย-หายใจไม่อิ่ม หลังจากรับประทานกลืนอาหารหรือน้ำลงไป
- เมื่อกลืนอาหารหรือน้ำลงไปแล้ว แต่มีความรู้สึกว่าอาหารหรือน้ำนั้น ๆ ค้างอยู่ที่ปาก คอ หรือหน้าอก
- หลังกลืนอาจมีอาหารหรือน้ำบางส่วน ขย้อนออกทางปากหรือจมูก
- มีอาการกรดไหลย้อน เจ็บหรือแสบหน้าอก
- เสียงแหบพร่า หรือเสียงเปลี่ยน หลังกลืนอาหารหรือน้ำ
- มุมปากตก ปิดปากได้ไม่สนิท ทำให้น้ำลายไหล หรือมีอาหารไหลออกจากปาก
- การเคี้ยวและการเคลื่อนไหวของลิ้นบกพร่อง
- ผู้สูงอายุน้ำหนักลด
- ป่วยเป็นปอดอักเสบ หรือปอดติดเชื้อบ่อย
คนแก่กลืนอาหารไม่ลง ภาวะกลืนลำบากนี้ เกิดจากอะไร?
หลังจากที่ได้ทราบอาการกลืนลำบากในผู้สูงอายุไปแล้ว จะเห็นได้ว่าการกินอาหารไม่ได้นั้นทรมานมากเลยล่ะค่ะ ก่อนที่เราจะไปรู้วิธีแก้ภาวะกลืนลำบาก เราจะต้องทราบสาเหตุของการที่คนแก่กลืนอาหารไม่ลง หรือภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุนี้ ว่าเกิดจากอะไร เพื่อที่เราจะได้กำจัดปัจจัยที่ทำให้เกิด หรือหาแนวทางการรักษาได้อย่างตรงจุดค่ะ
สาเหตุของภาวะกลืนลำบาก
- ความเสื่อมของร่างกายตามอายุที่มากขึ้น ทำให้ต่อมรับรสชาติแย่ลง การเคี้ยวอาหารลำบากขึ้น ส่งผลไปถึงการกลืน ทำให้คนแก่กลืนอาหารไม่ลง นำไปสู่ภาวะกลืนลำบาก และผู้สูงอายุเบื่ออาหารได้
- ป่วยเป็นโรคที่มีบกพร่องของระบบประสาท ทำให้ควบคุมการกลืนอาหารไม่ได้ เช่น โรคอัลไซเมอร์ โรคพาร์กินสัน เนื้องอกที่ก้านสมอง ฯลฯ
- ได้รับอุบัติเหตุหรือป่วยเป็นโรคที่เกี่ยวกับเส้นเลือดในสมอง เช่น โรคเส้นเลือดในสมองตีบ-แตก-ตัน ได้รับการบาดเจ็บที่ศีรษะ เป็นต้น
- หลอดอาหารมีความผิดปกติ เช่น โรคหลอดอาหารตีบ โรคกรดไหลย้อน มะเร็งหลอดอาหาร ฯลฯ
- เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น มีการผ่าตัดเอากล่องเสียงออก การใส่ท่อหายใจนานๆ เกิดหลังจากการได้รับเคมีบำบัดหรือการฉายแสงโดยแพทย์ หรือการใช้ยาบางชนิด เป็นต้น
ดังนั้น เมื่อพบว่าคนแก่กลืนอาหารไม่ลง หรือสงสัยว่ามีภาวะกลืนลำบาก ให้พาผู้สูงอายุมาพบแพทย์ เพื่อให้แพทย์ทำการตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง และวางแผนการรักษาต่อไป
คนแก่กลืนอาหารไม่ลง อันตรายแค่ไหน?
นอกจาก อาการเจ็บปวดและทรมานที่เกิดขึ้นตอนกินอาหาร หรือดื่มน้ำแล้ว การที่คนแก่กลืนอาหารไม่ลง หรือภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุ ยังส่งผลเสียอื่น ๆ ตามมาอีกมากมาย เพราะเรื่องการกินอาหารและน้ำ เป็นกิจวัตรสำคัญที่มนุษย์ทุกคนต้องทำ ดังนั้น การปล่อยให้ภาวะกลืนลำบากนี้เกิดขึ้นกับผู้สูงอายุต่อไป โดยไม่รีบทำการรักษา อาจเกิดอันตรายได้ ดังนี้ค่ะ
อันตรายของภาวะกลืนลำบาก
- ทุพโภชนาการ หรือขาดสารอาหาร
- เกิดภาวะเบื่ออาหาร
- น้ำหนักตัวลดลงจนต่ำกว่ามาตรฐาน
- โรคประจำตัวที่เป็นอยู่รุนแรงขึ้น ร่างกายอ่อนแอลง
- ติดเชื้อในปอดและทางเดินหายใจจากการสำลัก
- เกิดอันตรายจากการสำลักอาหาร
- มีปัญหาด้านจิตใจ เช่น ไม่กล้ากินข้าวกับคนอื่น ออกห่างจากสังคม ซึมเศร้า ฯลฯ
แก้ปัญหาคนแก่กลืนอาหารไม่ลง ได้อย่างไรบ้าง?
หลังจากที่ได้ทราบถึงอันตรายของการที่คนแก่กลืนอาหารไม่ลง จากภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุแล้ว แน่นอนว่าต้องรีบพาผู้สูงอายุไปทำการรักษาโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หลังจากนั้นผู้ดูแลก็ต้องทำการบำบัดพฤติกรรมของผู้สูงอายุ และบรรเทาอาการอื่น ๆ ควบคู่ไปด้วย ดังนี้ค่ะ
ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะกลืนลำบาก
- ฝึกกลืนอาหารให้ถูกต้อง หรือฝึกให้เหมาะสมกับโรค เช่น การฝึกกินอาหารของผู้ป่วยอัลไซเมอร์ พาร์กินสัน เป็นต้น
- บริหารกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการกินอาหาร เช่น ปาก ลิ้น ขากรรไกร การกระตุ้นความรู้สึก
- เปลี่ยนพฤติกรรมให้ผู้สูงอายุกินน้อยลง แต่บ่อยครั้งมากขึ้น ผู้ดูแลประกอบอาหารให้มีขนาดที่เล็กลง ให้ผู้สูงอายุเคี้ยวให้ช้าและละเอียดมากขึ้น
- ลองให้ผู้สูงอายุกินอาหารที่หลากหลาย เพื่อที่ผู้ดูแลจะได้รู้ว่าอาหารอะไรบ้างที่ทำให้กลืนลำบากมากขึ้น สำลักง่ายขึ้น เพื่อที่จะได้หลีกเลี่ยงอาหารเหล่านั้นในอนาคต
- ให้ผู้สูงอายุงดดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มคาเฟอีน และงดสูบบุหรี่ เพราะจะทำให้อาการต่าง ๆ แย่ลง
สรุป
ปัญหาคนแก่กลืนอาหารไม่ลง อันเนื่องจากภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นที่น่ากังวลใจของผู้ดูแลหลายคน อย่างไรก็ตาม หากสงสัยว่าผู้สูงอายุมีภาวะกลืนลำบาก หรือพบอาการผิดปกติที่ทำให้ผู้สูงอายุกินอาหารหรือดื่มน้ำไม่ได้ ต้องรีบไปพบแพทย์เพื่อหาการรักษาโดยเร็ว ไม่ควรปล่อยไว้ เพื่อที่จะได้ไม่เกิดอันตรายตามมาทีหลังนะคะ