อย่างที่เราทราบกันดีว่า เมื่ออาการของโรคอัลไซเมอร์ ดำเนินมาถึงช่วงระยะที่ผู้ป่วยหลงลืมการใช้ชีวิต แม้กระทั่งกิจวัตรประจำวันที่คุ้นเคยก็ไม่สามารถทำได้ อย่างการอาบน้ำ กินข้าว แต่งตัว จนในช่วงสุดท้ายจะกลายเป็นผู้ป่วยติดเตียง ซึ่งนั่นทำให้ผู้ดูแลหลายคนสงสัยและกังวลใจว่า อาการหลงลืม จะทำให้ผู้ป่วย อัลไซเมอร์ ลืมหายใจ ได้เลยหรือเปล่า? บทความนี้ก็ได้รวบรวมข้อเท็จจริงต่าง ๆ มาบอกเล่ากันค่ะ
สารบัญ
- ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ลืมหายใจได้ไหม?
- สัญญาณที่บ่งบอกว่าผู้ป่วยอัลไซเมอร์ มีปัญหาเรื่องการหายใจ
- หากผู้ป่วยอัลไซเมอร์มีปัญหาเรื่องการหายใจ ต้องดูแลอย่างไร?
ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ลืมหายใจได้ไหม?
แม้อาการหลงลืม จะเป็นลักษณะเด่นของโรคอัลไซเมอร์ หรือภาวะสมองเสื่อม ที่นำไปสู่การหลงลืมการใช้ชีวิต หลงลืมลูกหลานในครอบครัว หลงลืมข้อมูลส่วนตัวที่คุ้นเคยไปจนหมด แต่กระนั้น ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ก็ไม่สามารถลืมหายใจจนเสียชีวิตได้ค่ะ แต่ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์อาจพบปัญหาเรื่องการหายใจที่บกพร่อง จากโรคหรือภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ได้ค่ะ
เนื่องจากกลไกควบคุมการหายใจส่วนใหญ่ จะถูกควบคุมด้วยระบบประสาทอัตโนมัติ ง่าย ๆ ก็คือการหายใจเกิดขึ้นเอง โดยที่เราไม่ต้องโฟกัสหรือจดจ่อควบคุมการหายใจค่ะ ดังนั้น ผู้ป่วยอัลไซเมอร์จึงไม่สามารถลืมการหายใจได้ หรือต่อให้ผู้ป่วยบังคับให้ตัวเองกลั้นหายใจ เมื่อกลั้นไปจนถึงขีดสุด ผู้ป่วยก็จะหมดสติ ซึ่งในระหว่างหมดสติ ตอนนั้นระบบประสาทอัตโนมัติก็จะทำให้ผู้ป่วยกลับมาหายใจโดยอัตโนมัติตามปกติอยู่ดี
จึงไม่มีทางที่ผู้ป่วยอัลไซเมอร์จะลืมหายใจ หรือเสียชีวิตจากการกลั้นหายใจได้ค่ะ รวมทั้งในเด็ก ผู้ป่วยอื่น ๆ หรือในคนทั่วไปด้วย
อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ที่เสียชีวิตโดยเกี่ยวข้องกับการหายใจ อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า ไม่ได้เกิดจากผู้ป่วยอัลไซเมอร์ลืมหายใจ แต่เกิดจากโรคหรือภาวะแทรกซ้อนบางอย่าง ที่ไปทำให้ระบบการหายใจบกพร่องหรือล้มเหลวจนเสียชีวิต ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสาเหตุการเสียชีวิตของผู้ป่วยอัลไซเมอร์ที่พบได้บ่อย โดยมีสาเหตุดังนี้ค่ะ
ปัญหาการหายใจในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ที่พบบ่อย
- วิตกกังวล หวาดกลัว หรืออารมณ์ฉุนเฉียว-แปรปรวน เนื่องจากอาการอัลไซเมอร์ อาจส่งผลต่อกระบวนการหายใจ และทำให้ปัญหาการหายใจที่มีอยู่แย่ลง
- มีภาวะกลืนลำบาก หรือภาวะสำลักอาหาร ด้วยภาวะอัลไซเมอร์ ทำให้หายใจไม่อิ่มหรือหายใจไม่สะดวกหลังทานอาหาร และอาจทำให้เสียชีวิตขณะทานอาหารได้
- ผู้ป่วยอัลไซเมอร์มีภาวะน้ำหนักเกินมาก หรือไม่ได้ออกกำลังกายเลย อาจทำให้เหนื่อยง่าย หายใจลำบาก เมื่อต้องเดินหรือทำกิจกรรมต่าง ๆ
- ผู้ป่วยอัลไซเมอร์มีอาการแพ้อาหาร หรือแพ้บางอย่าง โดยไม่รู้ตัว ทำให้หายใจติดขัด หายใจไม่ออก
- ป่วยเป็นโรคที่เกี่ยวกับทางเดินหายใจ เช่น โรคหอบหืด ติดเชื้อทางเดินหายใจ ปอดบวม โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
สัญญาณที่บ่งบอกว่าผู้ป่วยอัลไซเมอร์ มีปัญหาเรื่องการหายใจ
หลังจากที่ทราบไปแล้วว่า ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ลืมหายใจ หรือกลั้นหายจนเสียชีวิตไม่ได้ แต่สามารถเสียชีวิตจากโรคหรือภาวะบางอย่างที่ทำให้การหายใจบกพร่องได้ แถมสาเหตุเหล่านี้ยังพบเจอได้บ่อยด้วย นั่นจึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมผู้ดูแลผู้ป่วยอัลไซเมอร์ จำเป็นจะต้องสังเกตอาการผิดปกติของผู้ป่วยสม่ำเสมอ โดยเราสามารถสังเกตอาการผิดปกทางการหายใจของผู้ป่วยได้ ดังนี้ค่ะ
อาการหายใจผิดปกติในผู้ป่วยอัลไซเมอร์
- ผู้ป่วยดูหายใจไม่สะดวก มีอาการเจ็บหน้าอก ร่วมกับเหงื่อออกมาก หรืออาเจียน
- หายใจไม่ออกกะทันหัน ร่วมกับมีผื่นคัน หรือมีร่างกายส่วนใดส่วนหนึ่งบวม
- หายใจไม่สะดวก ร่วมกับมีอาการปวดขา ขาบวม และเจ็บหน้าอกรุนแรง
- ผิวหนัง ริมฝีปาก หรือเล็บ เปลี่ยนเป็นสีม่วงหรือสีน้ำเงิน
- ผู้ป่วยหายใจติดขัด พูดอะไรมากกว่าสองสามคำไม่ได้
- นอนราบไม่ได้ เพราะหายใจไม่ออก
- มีอาการเกร็งกล้ามเนื้อคอ เพื่อพยายามหายใจ
- อาการหายใจลำบากทุกครั้ง เมื่อต้องทำกิจกรรมที่ต้องออกแรง เช่น ขึ้นบันได เดิน
- พวกเขามีปัญหาในการหายใจเมื่อ พวกเขากังวล โกรธ หรือเจ็บปวด
หากผู้ป่วยอัลไซเมอร์ มีอาการที่บ่งบอกถึงปัญหาการหายใจข้างต้น ให้พาผู้ป่วยไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุ และหาแนวทางการรักษาทันที
หากผู้ป่วยอัลไซเมอร์มีปัญหาเรื่องการหายใจ ต้องดูแลอย่างไร?
เมื่อสังเกตอาการผู้ป่วยอัลไซเมอร์ แล้วพบว่าผู้ป่วยมีปัญหาเรื่องการหายใจจริง ๆ ขั้นตอนแรกที่ต้องทำคือการพาผู้ป่วยไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุ และแนวทางการรักษาที่ตรงจุด ส่วนในพาร์ทของผู้ดูแลคือการดูแลผู้ป่วยควบคู่ไปกับการรักษาของแพทย์ ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ๆ เลยค่ะ โดยวิธีการดูแลเราจะเน้นไปที่การบำบัดและรับมือกับสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยอัลไซเมอร์หายใจไม่สะดวก ดังนี้ค่ะ
วิธีการดูแลผู้ป่วยที่มีปัญหาการหายใจ
- หากมีสาเหตุมาจากอารมณ์ที่แปรปรวนรุนแรงของผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ให้ผู้ดูแลพยายามพูดคุยหาสาเหตุอย่างใจเย็น พยายามถามว่าต้องการอะไร หากไม่สามารถตอบสนองได้ ให้พยายามเบี่ยงเบนความสนใจผู้ป่วยให้ไปโฟกัสกับอย่างอื่น เช่น กิจกรรมที่ชอบ ฟังเพลงโปรด
- หากผู้ป่วยหายใจลำบากเพราะการทำกิจกรรมหรือกิจวัตรประจำวัน ควรให้กิจกรรมต่าง ๆ มีระยะให้ผู้ป่วยได้พัก และวางเก้าอี้ไว้ตามจุดต่าง ๆ เผื่อกรณีที่ผู้ป่วยเหนื่อยมากจะได้มีที่สำหรับนั่งพัก หากเป็นการอาบน้ำที่ต้องใช้เวลายืนอาบนาน ๆ อาจพิจารณาให้ผู้ป่วยนั่งเก้าอี้หรือมีรถเข็นอาบน้ำ เพื่อลดความเหนื่อยของผู้ป่วย
- ให้ผู้ป่วยออกกำลังกายทุกวัน โดยก่อนหน้านั้นควรปรึกษาแพทย์ดูก่อนว่าผู้ป่วยของคุณ ออกกำลังกายแบบไหนที่จะไม่ส่งผลกระทบต่อโรคประจำตัวที่เป็นอยู่
- แบ่งอาหารผู้ป่วยออกเป็นมื้อเล็ก ๆ 5 – 6 มื้อต่อวัน แทนการกินมื้อใหญ่ 3 มื้อเหมือนคนทั่วไป จะช่วยให้ผู้ป่วยไปรู้สึกจุกหรือแน่นท้อง โดยหลีกเลี่ยงให้ผู้ป่วยกินอาหารที่ทำให้เกิดแก๊ส เช่น หัวหอม กะหล่ำปลี ถั่ว โซดา อาหารรสเผ็ด
- ให้ผู้ป่วยดื่มน้ำมากๆ และกินอาหารที่มีไฟเบอร์สูง จะช่วยลดอาการท้องผูก ที่ทำให้ต้องใช้แรงเบ่งเวลาเข้าห้องน้ำ
- งดกิจกรรมที่ต้องใช้พลังงานสูง เป็นเวลา 1 ชั่วโมง หลังจากผู้ป่วยกินอาหาร
- ดูแลให้ผู้ป่วยอยู่ห่างจากสิ่งทีส่งผลกระทบต่อการหายใจ เช่น ควันบุหรี่ น้ำหอม ฝุ่นละออง
- ปรึกษาแพทย์เรื่องการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่และโรคปอดบวม เพื่อป้องกันผู้ป่วยเป็นโณคเหล่านี้ซึ่งส่งผลต่อการหายใจอย่างมาก
- พิจารณาให้ผู้ป่วยกินอาหารเสริมบำรุงสมอง ที่จะช่วยให้อาการอัลไซเมอร์ดีขึ้น ลดเรื่องอารมณ์แปรปรวนไม่คงที่ และช่วยฟื้นฟูความทรงจำให้ดีขึ้น แต่ต้องเป็นอาหารเสริมที่สามารถกินร่วมกับยารักษาอื่น ๆ ได้ด้วย
สรุป
จากข้อมูลที่ได้กล่าวไปข้างต้น สรุปข้อสงสัยที่ว่า ผู้ป่วย อัลไซเมอร์ ลืมหายใจ นั้นเป็นไปไม่ได้ค่ะ แม้ผู้ป่วยกลั้นหายใจก็ไม่สามารถเสียชีวิตได้ค่ะ แต่ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ อาจเสียชีวิตจากการหายใจที่บกพร่องอันเนื่องมาจากโรคหรือภาวะแทรกซ้อนได้ อย่างไรก็ตาม ผู้ดูแลต้องหมั่นสังเกตอาการผิดปกติของผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอ หากพบอาการผิดปกติเกี่ยวกับการหายใจใด ๆ ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีค่ะ
ขอบคุณข้อมูลจาก
Melodia Hospice & Palliative Care